Μια διαφορετική προσέγγιση της σκληρής εποχής του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου συνιστά το δίπτυχο αφιέρωμα της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών στην 78η επέτειο της Μάχης της Κρήτης. Τόσο ο δωδέκατος τόμος της επιτυχημένης εκδοτικής σειράς Μαρτυρίες, με τίτλο "Ο πόλεμος στα σπίτια μας", όσο και η νέα περιοδική έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης "Χανιά ’41-’45", αναδεικνύουν, αξιοποιώντας μεταξύ άλλων αφηγήσεις "μάχιμων" και "αμάχων" καθώς και σπάνιο αρχειακό υλικό, άγνωστα επεισόδια της Μάχης, της Κατοχής και της Αντίστασης στο δυτικό τμήμα του νησιού μας, στις περιοχές των Χανίων, του Ρεθύμνου και του ορεινού "διαδρόμου" που οδηγεί στις ακτές του νότου.

Έχοντας ως αφετηρία και σε έναν δυναμικό διάλογο με τις παραπάνω αφηγήσεις, η περιοδική έκθεση "Χανιά ’41-’45" στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, αναπτύσσεται με επίκεντρο την πόλη και την ευρύτερη περιοχή των Χανίων. Οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί, οι συγκρούσεις γύρω από το αεροδρόμιο του Μάλεμε, η οπισθοχώρηση των βρετανικών δυνάμεων αλλά και η παρουσία των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στο λημέρι του Βουρβουρέ, η καθημερινότητα στην κατεχόμενη πόλη, η τραγωδία της εβραϊκής κοινότητας, ως τη συνθηκολόγηση και την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων τον Μάιο του 1945, παρουσιάζονται με τη συνδρομή σπάνιων αρχειακών και υλικών τεκμηρίων. 

Την έκθεση επιμελήθηκε ο ειδικός συνεργάτης της Ε.Κ.Ι.Μ. για την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Κωστής Μαμαλάκης, από την προσωπική συλλογή του οποίου προέρχονται πολλά από τα εκθέματα, με την υποστήριξη του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης.